Kerstmis 2020

Donderdag 24/vrijdag 25 december 2020, Kerstmis (jaar B)

In het begin van onze tijdrekening was het bij invloedrijke Romeinse burgers grote chic om je kinderen te laten onderwijzen door geleerde Griekse slaven die hun de kennis van de filosofie bijbrachten. Na het succes van Paulus en zijn gezellen in Griekenland, bereikten op die manier, mét die Griekse filosofie, ook steeds meer christelijke elementen de jonge Romeinse geesten. Dat lijkt een godsgeschenk voor de verkondiging geweest te zijn. Maar was het ook werkelijk een geschenk?
In Troje hadden ze intussen immers geleerd dat je “op je hoede moet zijn als Grieken geschenken brengen”. De bestuiving was in ieder geval wederzijds. En het christendom dat ons hier in het Westen bereikte, bracht die typisch Griekse scheiding tussen lichaam en ziel mee en een duidelijk misprijzen voor alles wat te maken heeft met het lichaam. Alles moest “vergeestelijkt” worden om goed te zijn.

Menswording
Maar dat komt niet van Jezus. En dat zie je al meteen met Kerstmis: de menswording van God. God die de gigantische afstand tussen Hem en ons overbrugt door onder ons geboren te worden als een mens. Een echte mens. Geen spiritueel wezen dat zich vermomd heeft als mens, maar een echte mens van vlees en bloed.
Een man die weent bij het graf van Lazarus en die in de olijfhof water en bloed zweet van angst en ontsteltenis.
Ook wij zijn geen puur geestelijke wezens en we moeten dan ook niet doen alsof dat wel zo is. Wij hebben niet alleen een lichaam, voor een stuk zijn wij ook ons lichaam.

Nabijheid
Als wij iets geleerd hebben uit de huidige coronaperiode, dan is dat wel de enorme nood die wij hebben aan lichamelijke nabijheid. Als je een geliefde moet afgeven, besef je heel sterk dat een foto of een film nooit fysische aanwezigheid kan vervangen.
Fysiek contact heeft duidelijk iets meer. Iets onbenoembaars en geheimzinnigs, maar iets essentieels, dat door geen digitalisering kan overgebracht worden.
En het is juist die echte aanwezigheid die wij zo nodig hebben. Wij leven daarvan. Wij leven van de nabijheid van anderen, wij kijken terecht uit naar de tijd die nu snel dichterbij komt, de tijd van het vaccin, waarin wij terug kunnen gaan en staan waar we willen, op reis gaan, feestjes organiseren, sport beoefenen, manifestaties bijwonen. . .
Die dingen zijn belangrijk in ons leven, wij hebben daar nood aan. Ze brengen verzet en ontspanning, ze geven kleur aan ons leven, ze zijn als het ware de kers op de taart. Maar alleen maar de kers, niet de taart zelf. Leven zélf geven ze niet.
Alleen liefde en vriendschap en menselijke nabijheid brengen leven in ons leven. En lichamelijk contact speelt daar een grote rol in.

Liturgie
Ook binnen het kerkgebouw mag daar gerust wat meer aandacht voor zijn. Natuurlijk blijven gebed en ingetogenheid het aller voornaamste en het is niet de bedoeling dat wij voortaan in de liturgie een aantal uitgebreide knuffelmomenten inlassen.
Maar wij kunnen bijvoorbeeld wel meer zorg en aandacht besteden aan de begroeting van mensen die naar de mis komen. En hun bij het einde van de dienst ook meer kansen bieden om bij een kop koffie bijvoorbeeld, rustig kennis te maken met “nieuwe” mensen, en met mensen die je alleen op zondag in de kerk ontmoet.

Hoop
Zusters en broers, het einde van de corona-ellende is nabij, veel dichterbij dan velen vrezen. Laat je vooral niet uit je lood slaan door neerslachtige bedenkingen die je regelmatig hoort over een mogelijke derde golf, of de vraag of de vaccins wel zullen werken. Laat je integendeel inspireren door de typisch christelijke deugd van de hoop. En kijk uit naar de vervulling ervan. Want we komen erdoor. En, met de komst van de vaccins, vlugger dan wij hadden gedacht. We zullen nog wel een jaar of zo voorzichtig moeten zijn. Maar we komen erdoor. Het leven gaat voor ieder van ons terug open!
We zullen wel moeten oppassen voor een nieuw gevaar, dat achter het oude dreigt naar voren te komen.
Wij zullen er moeten over waken dat wij in onze omgang met elkaar niet terugkeren naar onze oude Hagelandse stugheid. Na eeuwen van robuust afstand houden, waren wij eindelijk een beetje ontdooid.
Wij staan nog niet, zoals onze Waalse zusters en broeders, voortdurend klaar om iedereen die voorbijkomt te zoenen, maar er was toch al een zekere kentering merkbaar.
Wij mogen dat niet terugdringen.

Doel
Wij moeten er voor oppassen dat wij het afstand houden dat we tijdens corona hebben aangekweekt niet doortrekken naar de toekomst. Onbewust, zonder het te willen zal een duiveltje in ons, ons blijven waarschuwen dat we afstand moeten houden. Ons waarschuwen voor de ander als een mogelijke bron van besmetting. Wij moeten daar heel erg voor oppassen.
Als we eraan toegeven, wordt onze wereld opnieuw zoals vóór de Schepping: woest en leeg.
Terwijl wij geschapen zijn om elkaar graag te zien en elkaar gelukkig te maken.

Alle kennis is vloeibaar

Zondag 20 december 2020

“Wat hebben ze ons vroeger toch allemaal wijsgemaakt?”, was een uitspraak die je vaak hoorde in de jaren na het 2de Vaticaans concilie. Meestal werd ze gedaan met een knipoog, zonder een spoor van bitterheid: men voelde zich niet echt gedupeerd. En dat wijst erop dat ook de “gewone” mensen allang doorhadden dat de hemel niet echt een kwestie was van rijstpap eten met gouden lepeltjes. En dat de “specialisten” zoals Augustinus in de 4de eeuw al begrepen dat de scheppingsverhalen en dat van Adam en Eva, volkse verhalen waren die een zekere leemte moesten opvullen.
Er was namelijk het universeel menselijk aanvoelen van een mysterie achter de zichtbare werkelijkheid. En precies de zoektocht naar, het willen begrijpen van dat Mysterie, gaf het ontstaan aan de godsdiensten. Maar omdat een mysterie per definitie nooit helemaal te vatten is, zijn er leemten in de kennis en dus ook verschillen tussen de religies.
En krijg je ook allerlei (goedbedoelde) verhalen die die leemtes moeten opvullen. En daar kon je mee leven.

Heibel
Ambras krijg je pas als je vanuit de zoektocht naar het Mysterie al te concrete uitspraken gaat doen over de zichtbare en meetbare werkelijkheid. Want dan zit je op het terrein van de wetenschap. En die gaat, met de tijd, een aantal verhalen overbodig maken en vervangen door exacte kennis.
Zo was het wachten op de Poolse monnik Copernicus om in te zien dat de gedachte dat de zon en de sterren draaien rond het aardse centrum (een gedachte die door het Oude Testament gesuggereerd wordt) gebaseerd is op gezichtsbedrog (als wij gewoon naar de hemel kijken lijkt dat immers ook zo). Maar toen Copernicus achter zijn telescoop ging zitten, zag hij wat anders en legde zo de grondslag van de moderne kosmologie.
Een andere monnik, Mendel, (de man van de chromosomen), ontdekte dat het niet zo was dat “God alle planten en dieren had geschapen, ieder naar hun soort”. Mendel lag aan de basis van de moderne genetica. In de reusachtige kloostertuin kweekte en kruiste hij bonen en erwten naar hartenlust en ontdekte dat wij al een hele voorgeschiedenis hebben als wij geboren worden.
De andere paters in het klooster kregen ondertussen dagelijks die erwten en bonen op hun bord. Het moet daar een erg winderig klooster geweest zijn.
Darwin ten slotte, ontdekte dat zelfs hele soorten evolueren. En zo kan je eindeloos doorgaan.

Toegenomen kennis
Belangrijk is het, te zien dat men ons nooit iets heeft willen wijsmaken. Het is gewoon zo dat de kennis altijd maar groter wordt en oude “inzichten” moeten worden losgelaten.
Speciaal waar het om zaken gaat die behoren tot de zichtbare en meetbare werkelijkheid en die bijgevolg het terrein zijn van de wetenschap.
De Kerk heeft, zoals elk zwaar en log instituut, een hekel aan grote verandering. Ze is echter genoeg rationeel ingesteld om niet te lang de loopgraven in te gaan, maar alles grondig te onderzoeken.
Als ze ons ooit iets heeft “wijsgemaakt”, dan is dat de gedachte dat ze onveranderlijk zou zijn. Dat ze “als een monoliet zegevierend door de eeuwen gaat”, zoals men dat vroeger zei.
Dat is niet waar.
Het behoort juist tot het genie van het christendom dat het alle deugdelijke nieuwe inzichten uiteindelijk omhelst en in zich opneemt.
Precies dáárdoor is de Kerk eeuwig. Sociologisch gesproken dan. Want voor de gelovige is er een andere reden: Christus zelf is haar echte Hoofd.

Zondagsmis

Zondag 13 december 2020

Al geruime tijd voeren een aantal mensen actie om wat zij noemen het “verbod” op religieuze vieringen ongedaan te maken, omdat dit strijdig zou zijn met de godsdienstvrijheid die door de grondwet gewaarborgd wordt. De Raad van State heeft daar nu, ten gerieve van de Joodse gemeenschap, een uitspraak over gedaan en onmiddellijk wekte dit grote verwachtingen bij sommige christenen, zeker naar Kerstmis toe.
Ik denk dat dit niet goed is. Om te beginnen is dit praktisch niet haalbaar.
In Lubbeek Sint-Martinus bijvoorbeeld komen op kerstavond en kerstdag normaal ongeveer 450 à 500 mensen naar de kerk. Stel dat de overheid beslist: 40 aanwezigen mag. En dan? Welke 40???
Daarmee zou men ons een fameuze pad in de korf zetten.

Solidair
Er is echter nog een veel belangrijker reden om niet happy te zijn met een eventuele “versoepeling” naar de Kerk toe.
Om te beginnen is er geen verbod op het vieren van de Eucharistie. Er is alleen maar een beperking opgelegd wat betreft het toegelaten aantal aanwezigen.
En die beperkingen, die zijn niet uitgevonden omwille van Kerstmis en voor katholieken alleen.
Die beperkingen gelden voor iedereen en op alle mogelijke terreinen.
Als wij ooit solidair moeten zijn met alle mensen, dan is het wel in deze crisistijd.
Godsdienstvrijheid is een zeer belangrijk recht en wij staan ook op dat recht, maar wij willen geen voorrechten. Als heel de maatschappij offers brengt, moeten wij geen uitzonderingen willen opeisen. Je zal van mij willen aannemen dat ik het als priester heel erg vind dat wij tijdelijk geen Eucharistie met heel de gemeenschap kunnen vieren. Maar er gebeuren deze dagen ergere dingen.
Mensen die zonder werk vallen, gezinnen die ineens van steun moeten leven, kinderen (en kleinkinderen) die in rusthuizen en hospitalen strikt gelimiteerd of helemaal niet aanwezig mogen zijn bij hun zieke en stervende ouders. Er zijn inderdaad ergere dingen. . .

Anderzijds
Anderzijds zijn er ook een aantal lichtpuntjes.
Het tijdelijk moeten missen van de Vieringen in het kerkgebouw heeft geleid tot een sterk toegenomen besef van het sociale karakter ervan, van het belang van fysiek aanwezig te zijn. En het gemis sterkt het verlangen ernaar.
Bovendien helpt het ons ook om meer solidair te zijn met onze zusters en broers in landen waar kerkvervolging heerst en waar het bijwonen van de Mis, gevangenisstraf of zelfs executie tot gevolg kan hebben. Dat gebeurt ook vandaag nog. Al lees je daar niet veel van in onze kranten.
Daarbovenop kan je nog een ander positief fenomeen vaststellen.
Momenteel bezoeken meer mensen dan vroeger onze (open) kapellen in Lubbeek en in Wever.
Misschien komen sommigen van hen nu vlugger tot een meer persoonlijk gebed en is hun bidden niet langer beperkt tot het wekelijkse uurtje Eucharistie.
Ik denk dat dit zo is. Sommigen zeggen me dat ook.

Samen erdoor
Maar de voornaamste reden voor ons om dit tijdelijk gemis van de Eucharistie met spijt maar zonder ons te ergeren “erbij te nemen” is de solidariteit.
Alle mensen worden getroffen, heel onze maatschappij lijdt onder de crisis. Als christenen zouden wij geaffronteerd moeten zijn als wij een speciale behandeling zouden krijgen.

Advent: uitkijken naar

Zondag 6 december 2020

De advent is een tijd die ons gegeven is om ons open te stellen voor de komst van Christus. Voor het kerstgebeuren dus? Ja, en toch ook niet helemaal. Toch niet alleen voor Kerstmis als historisch gebeuren, de geboorte van Jezus, meer dan 2000 jaar geleden in Bethlehem.
In de advent gaat het vooral om het toeleven naar het komen van Christus in ons eigen leven. Want, zoals ik enkele dagen geleden nog zei tegen onze vormelingen, als je geloof alleen maar bestaat uit het (min of meer aarzelend) voor waar aannemen van een aantal feiten en theorieën, dan schiet het zijn doel voorbij.
Dan heeft het weinig echte invloed op ons leven.
De advent wil daarom een tijd zijn waarin we een zekere gevoeligheid ontwikkelen voor het komen van God in ons eigen leven. En waarin we ook het verlangen ernaar cultiveren.

Angst
Eigenlijk schrikt ons dat af. Die angst hoeft ons helemaal niet te verwonderen. Hij is heel normaal en menselijk.
Denk aan de uitspraak: “Ik zou heel graag naar de hemel gaan. Maar nú nog niet”.
Je begrijpt wat ik bedoel. Je zegt daarmee: ik wil heel graag dat er een hemel is, maar voorlopig zijn er nog genoeg leuke dingen hier op aarde om nog even te blijven.
Met het komen van God in je leven is dat niet anders. Je denkt daarbij: Ho maar! Wacht eens even, niet te vlug …
Want je weet maar al te goed dat wanneer God echt een realiteit wordt in je leven, dat je dan niet anders meer kan dan anders te gaan leven.
Dat je dan vastgeroeste gewoonten zult moeten opgeven en meningen herzien.
Dat je dan zelfs nieuwe houdingen zult moeten aannemen, nieuwe manieren van omgaan met mensen. En dat is allesbehalve vanzelfsprekend of prettig.
Gelukkig heb je, als God te opdringerig wordt, een zeer efficiënt verweermiddel, eentje dat ik zelf al heel mijn leven met succes toepas. En dat verweermiddel heet: “Morgen”. Nu nog niet. Ik ben er nog niet klaar voor. Maar morgen of volgende week, dan zal je eens wat zien.

Misverstand
Het is iets wat je ook vaak hoort van mensen die op dieet moeten, of het roken moeten laten: morgen begin ik er aan. Het is dus angst om leuke dingen te moeten missen. Die angst kan je alleen overwinnen door die “leuke dingen” te relativeren, ze tot hun ware grootte terug te brengen en in te zien dat je daarmee je leven niet kan vullen. Terwijl je vanuit je geloof (en je verstand) weet dat God wél zin en betekenis aan je leven kan geven. En je dus ook gelukkig kan maken. Want je leven als zinvol ervaren en gelukkig zijn, is eigenlijk hetzelfde.
Ik denk dat God ieder van ons met een klein stukje leegte in ons geschapen heeft. En dat stukje leegte proberen wij met de meest uiteenlopende zaken te vullen om op die manier “heel” te worden. Tevergeefs echter. Hij heeft die leegte blijkbaar helemaal voor zichzelf geschapen. Alleen als Hij ze vult, zijn wij compleet.

Smartphone

Zondag 29 november 2020

Ik las deze week van een dame die ook kinderpsychiater is, een bekommerd stukje over de eenzaamheid onder jongeren, die als gevolg van de pandemie heel sterk zou toegenomen zijn. Voor zover ik dat kan nagaan, denk ik dat ze gelijk heeft. Waar ik haar niet meer volg is wanneer ze beweert: “Gelukkig hebben ze nog hun smartphone waardoor ze voortdurend in contact kunnen blijven met vrienden en vriendinnen. Moesten wij (de ouderen) in onze jonge jaren zo’n coronatijd hebben meegemaakt, wij zouden (zonder smartphone dus) zot geworden zijn. . .”

Nietes
En hier gaat de psychiater volgens mij volledig uit de bocht.
Het is een feit dat vele jongeren meer lijden onder de crisis dan de oudere mensen. Ze leven ook anders dan wij vroeger. Ze leven veel sneller, ontdekken voortdurend nieuwe dingen, leggen moeiteloos nieuwe contacten. Ze reizen veel, studeren meer, vaak ook in het buitenland en ze hebben hun festivals en hun fuiven. Hun wereld is veel ruimer geworden dan de onze vroeger.
En wanneer die wereld dan helemaal stilvalt, kan het ook niet anders of zij lijden daar meer onder dan wij. En de zorgwekkende berichten over toenemende eenzaamheid en zware depressies onder jongeren liegen er niet om.
Maar dan stellen: “Gelukkig hebben ze nog hun smartphone”, klinkt bijna cynisch. Want, wat we eigenlijk al vermoedden, is in deze coronacrisis pijnlijk duidelijk geworden. Juist de toegenomen eenzaamheid bij jongeren bewijst dat de zogenaamde sociale media wel hun enorme verdiensten hebben om het maatschappelijk verkeer vlotter en efficiënter te laten verlopen, maar dat ze om de fundamentele menselijke eenzaamheid op te heffen maar net ietsje beter dan waardeloos zijn.

“Nestwarmte”
Eenzaamheid wordt alleen maar gecounterd door duurzame relaties.
Onze contacten via de nieuwe media zijn verveelvoudigd, maar vluchtig en kortstondig. Onze relaties vaak ook.
De vroegere gezinnen waren ook niet altijd ideaal. Verre van. Maar ze gaven je, ook als je voortdurend ruzie maakte met je zussen en je broers, toch een onmiskenbare nestwarmte. En de sterke familiebanden gaven dat ook. En zelfs je dorp gaf je een soort warmte die je nergens anders vond. Ik herinner mij nog van toen ik vroeger in Brussel werkte het gevoel als ik ’s avonds terug in mijn dorp kwam. Van als ik van de autobus stapte, was ik thuis: alles was vertrouwd en gaf je een heel eigen soort rust en warmte.
Wij zijn dat kwijt. Dat warme nestgevoel, dat door geen enkele smartphoneapplicatie teruggebracht kan worden. Dát terugvinden, zonder terug te moeten naar vroeger, is juist de uitdaging in onze tijd.
Ook in de Kerk. Daarom kunnen we misschien beter de aankoop van dat nieuwe kazuifel nog wat uitstellen en in de plaats daarvan een koffiezet aanschaffen. Voor na de Mis.
Wij moeten ook in de Kerk terug “nestwarmte” brengen.
Ook naar jongeren toe. Zeker naar jongeren toe.
Eerst waarderen, dan pas preken.

De “andere” waarderen

Zondag 22 november 2020

Enkele dagen geleden zat ik rustig in de kapel, toen ik uit allerlei geluiden het naderen van een groep wandelaars opmaakte. Opeens klonk er een jonge meisjesstem: “Hé, hier branden veel kaarsen. Maar ik mag hier niet binnengaan want ik geloof niet”. En telkens als er iemand anders van de groep dichterbij kwam, herhaalde zij haar fiere mantra. Zelfbewust en zelfs een beetje superieur zoals dat past bij een meisje dat geleerd heeft geen God nodig te hebben.
Ik zat er stilletjes bij te glimlachen. Ik dacht: zou zo’n ongelovig opgevoed meisje later misschien ook zeggen: “Wat hebben ze mij vroeger allemaal wijsgemaakt?”
Of zou ze over 20 jaar, zoals zovelen, komen vertellen in de media dat ze een zwaar-katholieke opvoeding gehad heeft, waar ze moedig en resoluut mee kapte?
Vaak zijn dat mensen die ná 1980 geboren zijn, soms zelfs na het jaar 2000. Zwaar katholiek opgevoed? Je vraagt je dan af: op welke planeet mag dat wel geweest zijn?

Moeizaam
Tot aan de jaren 60 van de vorige eeuw was de Vlaamse maatschappij homogeen, bijna monolithisch katholiek. En zo’n homogene maatschappij is altijd erg drukkend voor mensen die er een andere overtuiging op nahouden.
Dat was vroeger zo en dat is het nu nog, overal ter wereld.
Maar sindsdien heeft hier bij ons een serieuze ontkerkelijking plaatsgevonden en een eveneens gevoelige instroom van andere religies. Secularisatie en globalisatie, je kent het verhaal.
Andere westerse maatschappijen hebben dat proces min of meer bevredigend verwerkt of zijn daar volop mee bezig.
Alleen Vlaanderen blijkt maar heel moeizaam het verleden een plaats te kunnen geven.
Zijn wij na eeuwen van katholieke dominantie met een zeer aan de kerk gebonden pers geruisloos overgegaan naar een open maatschappij met een eerlijke en objectieve berichtgeving? Niet echt.
Soms lijkt het er zelfs op dat er zich gewoon een machtswissel heeft voorgedaan.
Neutraal werd een ander woord voor niet-katholiek. En de pers is pas objectief als ze alles wat christelijk is wegmoffelt.
Moet dat nu echt? Tot in het kinderachtige?

Volwassen
Kerstkaarten met romantische, besneeuwde dorpjes, waarop het kruisje op de kerktoren gegarandeerd is weggegomd wegens neutraal. Of films op tv waarbij, nadat er al een serieuze selectie plaatsvond, zelfs tot in de ondertiteling alles wat positief klinkt naar religie toe, nog weg gecensureerd wordt.
Mijn God (of als je wil: mijn god), kunnen wij eindelijk eens niet volwassen worden en elkaar waarderen en respecteren in ons anders-zijn?

Trump

Zondag 15 november 2020

Ik ben geen psycholoog, maar ik vraag mij toch af of een kennelijk extreem narcistisch iemand als de heer Trump wel kan geloven in God.
Met de verkiezingen in aantocht liet hij zich wel fotograferen met een Bijbel in de hand, maar kan zo iemand wel geloven in iets of iemand boven hem, een God die een rol wil spelen in zijn leven en die wil dat hij zijn eigen nukken en grillen ondergeschikt maakt aan wat het geloof van hem wil? Ik denk het niet.
Bovendien heeft de heer Trump volgens velen een heel speciale relatie met de waarheid, bouwt hij muren in plaats van bruggen en zet hij mensen en groepen tegen elkaar op.
Allemaal niet direct evangelische houdingen.
En toch stemmen tientallen miljoenen protestantse “evangelicals” in blok voor hem.
Immers, Trump is tegen abortus. . .

Latino’s
Katholieken stemmen in de VS traditioneel voor de Democraten. Maar een aanzienlijk aantal Latino’s, die zeer gehecht zijn aan gezin en familiewaarden, zijn vatbaar gebleken voor Trumps propaganda en zijn gaan geloven dat Joe Biden van al de kinderen die nog geboren mogen worden, homo’s en transgenders wil maken.
In werkelijkheid is Joe Biden een diepgelovige katholiek, die eigen accenten legt in ethische kwesties. En die vooral aandacht heeft voor de sociale ongelijkheid in Amerika. Voor de onbetaalbaarheid van de geneeskundige zorg, voor de armoede, het latent racisme, de klimaatverloedering en de scherp toegenomen verdeeldheid en haat binnen de Amerikaanse samenleving.

Europa
Ook in Europa kunnen wij beter alert zijn voor die Amerikaanse vernauwing van denken over het geloof. Natuurlijk hebben christenen duidelijke opvattingen aangaande de eerbied voor het leven, ook het ongeboren leven en over de eventuele beëindiging van het leven.
En natuurlijk vinden wij het niet fijn dat bij elke nieuwe regeringsvorming vanuit een bepaalde hoek aangedrongen wordt op een verdere “verruiming” van de wetgeving daaromtrent. Je kan toch niet eindeloos blijven “verruimen”. Waar zitten we dan binnen 30 jaar?
Maar wij mogen ons niet in het hoekje laten dringen van “diegenen die tegen abortus zijn”. Christelijk geloof is echt nog wel meer dan dat.
Christelijk geloof biedt een globale visie op het leven en op de mens en zijn geschiedenis. En bovenal op de relatie tussen God en de mens.
Wij mogen nooit meegaan in die vernauwing waarbij heel het christelijk geloof teruggebracht wordt tot 1 bepaalde ethische stellingname. En waarbij dan nog de rest van de ethiek gemakshalve vergeten wordt.
Dat is de truc die het bij nogal wat Amerikaanse (evangelische) christenen doet: Trump is tegen abortus, hij is dus OK.
Jaja, tarara.

Leven na dit leven

Zondag 1 november 2020, Allerheiligen (jaar A)

In mijn pensionaatsjaren moesten wij tijdens de retraite altijd boekjes lezen over het leven van heiligen. De bedoeling was natuurlijk dat je als jonge lezer de kriebels zou voelen om hetzelfde pad op te gaan. Maar je besefte al na de eerste regels dat daar gewoon niet aan te denken viel. De heiligen uit die boekjes stonden gewoon lichtjaren van ons af, oneindig boven ons verheven. Je kon daar gewoon niet bij.
Die mensen brachten blijkbaar heel hun leven door met het opvoeren van huzarenstukjes op het gebied van ascese. De hoogstandjes van vasten en ontbering, van nederigheid en boetedoening, waren zo adembenemend dat aan navolging gewoon niet te denken viel.
Hoe komt het toch, vraag je je af, dat die schrijvers ons probeerden enthousiast te maken met zwaar overdreven beschrijvingen van een manier van leven die op zich al excentriek genoeg was. Welke jonge gast van 13 of 14 voelt zich daar nu toe aangetrokken?
Ik denk dat dit komt omdat de schrijvers van die boekjes zelf geen heiligen waren. En dat ze zich precies daarom moesten beperken tot verhalen die, verzonnen of minstens zwaar overdreven, verbazing en bewondering moesten opwekken.
Omdat ze over de kern van de zaak, datgene wat de heilige bewoog, datgene waar het bij heiligheid om gaat: de intieme omgang met God, niets wisten te vertellen.

Einddoel
De intieme omgang met God, dat is inderdaad waar het bij heiligen om gaat.
De intieme omgang met een God die liefde is. En waardoor de heilige in kwestie in heel zijn doen en laten steeds meer de liefde en de heiligheid van God zelf uitstraalt.
Heiligheid is dus geen kwestie van bovenmenselijke hoogstandjes.
Heiligheid is iets wat iedere mens kan bereiken. Sterker nog: heilig-zijn is iets waartoe iedere mens geroepen is, wat van iedere mens verwacht wordt.
Het is zo dicht bij Jezus komen, dat je steeds meer op Hem begint te lijken.
Dat mensen aan jou kunnen zien hoezeer Jezus mensen ten goede kan veranderen.
Hoezeer zelfs de meest egoïstische of genotzieke of onverantwoordelijke mens, onder invloed van Jezus kan uitgroeien tot een liefdevol iemand die alleen nog maar goed wil zijn voor anderen, en die daarin zelf gelukkig wordt.
Je moet dus niet “voorbestemd” zijn of een speciale aanleg hebben. Je moet helemaal niet als heilige in de wieg gelegd zijn. Iedereen kan het worden, iedereen kan zijn eindbestemming bereiken.

Voorbehoud
Het woord heilig komt van “helen”. Heilig zijn = genezen zijn. Genezen van alles wat ons beknot en belemmert. Heilig zijn is alleen nog leven voor het diepste verlangen in jezelf: beminnen en bemind worden.
Er is echter een heel serieus voorbehoud: de perfectie is niet van deze wereld.
Ook heiligen zijn dat niet. Wanneer de Kerk schitterende mensen heilig verklaart en dus tot voorbeeld stelt, dan zegt ze daarmee niet dat deze mensen volmaakt geleefd hebben, volmaakte christenen waren. Dan zegt ze daarmee alleen maar dat deze mensen op zo’n overtuigende manier Jezus gevolgd hebben, dat we er zeker van kunnen zijn dat ze na hun dood zijn opgenomen in het leven van God zelf, in het eeuwig leven. Niet dat ze volmaakt waren.
En dat is belangrijk om 2 redenen. Ten eerste zegt het nog maar eens dat heiligheid, geheeld zijn, voor ieder van ons niet alleen het doel blijft, maar voor ieder van ons ook bereikbaar is.
En vooral ook: dat geen enkele toestand, geen enkele ideologie hier in dit leven, het Rijk Gods tot stand brengt.
En dat is een heel belangrijk voorbehoud, dat ons alert en kritisch houdt ten aanzien van elke politieke utopie en elke vorm van fanatisme.

Jezus
Boven dit alles uit echter, herinnert het feest van Allerheiligen vooral aan het feit dat het geloof in het leven na de dood, het geloof in het volle leven bij God, een centraal gegeven is binnen het christendom.
Wij geloven dat ooit, wanneer de sterrennevels als een boekrol worden opgerold en de tijd een einde neemt, dat dan het Rijk Gods een feit zal zijn, wanneer God alles in allen zal zijn. Dat ons eigen leven dan zijn ultieme bloei en vervulling zal vinden in God. En dat zelfs de hele schepping voltooid zal worden in Hem.
Dat geloof in het leven na de dood heeft bij ons niets te maken met wetenschap of filosofie, en ook niet met religieuze opvattingen over karma of reïncarnatie.
Dat geloof van ons in het herboren worden bij God gaat helemaal terug op de persoon van Jezus Christus, op zijn leven, zijn dood, en op de ontelbare getuigenissen, ook vandaag, dat Hij verrezen is, dat Hij leeft.
En op zijn belofte dat ieder van ons hetzelfde wacht als wij leven, Hem achterna.

Moraal
Indien Christus niet verrezen is, zeg Paulus, indien wij alleen maar voor dit leven onze hoop op Hem hebben gesteld (en je zou eraan kunnen toevoegen: indien wij het christelijk geloof verengen tot een moraal), dan zijn wij de meest beklagenswaardige van alle mensen. Ik denk dat Paulus ook hierin gelijk heeft.
Aan het eind van de vorige eeuw dachten niet weinigen dat het geloof in het leven na de dood een rem zet op het serieus nemen van het leven vóór de dood.
Ondertussen weten wij dat het uitzicht op eeuwig leven vooral ook een stimulans is om van ons leven hier op aarde iets moois te maken voor anderen en voor onszelf.

Hoezo, God beminnen?

Zondag 25 oktober 2020, Dertigste zondag door het jaar (jaar A)

Vorige week hoorden we het scherpzinnige antwoord dat Jezus gaf aan de pluimstrijkende farizeeën die Hem in een politieke val wilden lokken.
“Geef aan de keizer wat de keizer toekomt”, zei Hij. “En aan God wat God toekomt”.
Jezus erkent dus de waarde en de eigenstandigheid van beide domeinen: geloof en politiek.
En Hij vindt blijkbaar ook dat die niet door elkaar moeten gehaspeld worden.
Hij toont zich hier als misschien wel de eerste pleitbezorger van de scheiding tussen Kerk en Staat. Maar voor zijn volgelingen is dat, in de loop van de geschiedenis, vaak niet echt een punt gebleken.

Homogeen
En dat is ook begrijpelijk, we moeten daar niet per se knorrig over doen.
Het geloof dat Jezus ons bracht, heeft zo’n fenomenaal succes gekend dat heel ons maatschappelijk corpus daar na een tijd van doordrongen was.
Onze instellingen, onze moraal en onze wetten.
In een homogene samenleving is dat normaal. Maar nu de situatie veranderd is en de maatschappij lang niet meer homogeen katholiek is, maar een kleurrijk lappendeken werd van alle mogelijke geloven en opvattingen, blijkt dat wij de vorige situatie een beetje té gewoon geworden waren.
Wij waren het zo gewoon dat wat de Kerk wilde en wat de burgerlijke wetgeving voorschreef, hetzelfde was, dat wij nu nog altijd even moeten slikken telkens wanneer blijkt dat dit niet meer vanzelfsprekend is. Dat is wel even wennen. Wij hebben niets tegen de scheiding van Kerk en Staat op zich. Maar we moeten nu wel serieus ons huiswerk maken.

Verantwoordelijkheid
Want vroeger werden wij in onze morele keuzes op de meest vanzelfsprekende wijze gesteund door de wet. Nu moeten we als christen veel meer “zelfstandig” beslissingen nemen en keuzes maken. Beslissingen die -binnen de wet- toch volledig bepaald worden door ons christenzijn. En tezelfdertijd leerden we aanvaarden dat andere mensen andere keuzes maken, die evenzeer volkomen wettelijk zijn.
De wet schetst het brede kader van wat mag en wat niet. En daarbinnen moeten mensen vanuit hun overtuiging hun verantwoordelijkheid nemen en morele keuzes maken. En voor een christen zullen die anders zijn dan voor een moslim, een jood of iemand met een seculier geloof.
D.w.z. dat onze eigen verantwoordelijkheid veel belangrijker wordt.
Wij hebben niet langer de geruststellende zekerheid, het gezapige weten dat “als het wettelijk niet strafbaar is, het allemaal wel oké zal zijn”.
Want dat is het helemaal niet. Veel meer dan vroeger, moeten wij alert zijn en bij elke beslissing ons christenzijn laten doorwegen.
Tot zover de scheiding van Kerk en Staat.

God beminnen
Laten wij ons nu eens richten naar de evangelielezing van vandaag. Dat gaat over niet minder dan de vraag welk het voornaamste gebod is.
Het antwoord van Jezus is, zoals altijd, klaar en duidelijk: God beminnen boven alles en daaraan gelijkwaardig, de naaste beminnen als jezelf.
Op het eerste gezicht klinkt dat misschien een beetje vreemd: God beminnen. Hoe kan je nu een onzichtbaar iemand echt beminnen?
Dit lijkt alleen maar vreemd. Als je God erkent als Diegene die je het leven gegeven heeft, en zeker als je Hem ervaart als Iemand die je draagt en die bevrijdend aanwezig is in je leven, dan is God beminnen echt niet moeilijk.
Maar er is een eenvoudiger manier, en dat is God beminnen in onze naaste, in zijn mensen.
Als God liefde is, en dat geloven wij, dan moet zijn hart wel uitgaan naar al de mensen die het moeilijk hebben, die arm of ziek of eenzaam of verstoten zijn.
Dan kunnen wij, die “geschapen zijn naar zijn beeld”, God aanwezig stellen in deze wereld door mensen die in nood zijn te beminnen, te helpen, er zorg voor te dragen.
Dat is trouwens de enige manier waarop dat beeld-van-God-zijn kan begrepen worden.

Onontkoombaar
Jezus gaat zelfs zover van zich te vereenzelvigen met de geslagen mens: “Wat ge aan de minsten van de mijnen hebt gedaan, hebt ge aan mij gedaan.”
Door het zo radicaal te stellen, kunnen wij ons als christenen nooit meer drukken.
Kunnen wij ons nooit nog onttrekken aan dat wat Jezus zelf in het centrum van het leven van een christen heeft geplaatst: de onontkoombare eis om kwetsbare en gekwetste mensen te beminnen en er zorg voor te dragen.
Een niet onbelangrijke bemerking daarbij is echter dat wij wel God kunnen beminnen in het zorg dragen voor mensen, maar je kan die twee niet zomaar door elkaar halen. Het is niet zo dat je, telkens als je iemand helpt, telkens als je een goede daad verricht, een goed doel steunt, dat je dan automatisch je liefde toont voor God.
Dat je door mensen in nood te helpen automatisch God bemint. Want mensen die niet geloven doen dat toch ook.

Roeping
Het lijkt een beetje spijkers zoeken op laag water, vitten over subtiliteiten.
Maar dat is het niet. Mensen kunnen goeddoen aan anderen bijvoorbeeld vanuit morele of politieke overwegingen. Of zelfs omdat ze gewoon goedaardig en menslievend van aard zijn.
Een christen zet zich in voor minder fortuinlijke mensen omdat hij het als zijn roeping ziet om God-die-liefde-is in onze wereld aanwezig te stellen.
Bovendien vermoeden wij achter het vragend gelaat van de noodlijdende mens, het Gelaat van God zelf. God is dus dubbel betrokken in dit proces.
Hij is aanwezig in het appel dat vanuit de mens in nood op ons afkomt. Terwijl wij in het lenigen van die nood, Gods liefde aanwezig brengen in onze wereld.
Mensen rechttrekken moet dus wel de meest heilige daad zijn die wij kunnen verrichten.

Uitbreken

Zondag 11 oktober 2020, Achtentwintigste zondag door het jaar (jaar A)

Vorige week hebben wij het uitgebreid gehad over de dringende nood aan een nieuwe evangelisatie. Over de noodzaak om ons geloof terug door te geven, om mensen opnieuw te winnen voor Jezus en zijn evangelie.
Om de doodeenvoudige reden dat wij op een punt zijn aangekomen waarop wij wel moeten uitbreken en verkondigen, willen wij niet gewoon verdwijnen.
Het zal voor niemand van u een openbaring zijn als ik vertel dat onze kinderen niet meer automatisch het geloof van hun ouders en grootouders overnemen.
En dat de ons omringende cultuur ook niet bepaald nog zo van het christendom doordrongen is, dat mensen die het elders gaan zoeken raar bekeken worden.
Wij moeten terug de boer op. Wij moeten, net zoals een politieke partij, terug mensen winnen voor onze ideeën.
Maar dan niet om terug te vervallen in oude zonden: niet om terug machtig te worden en onze opvattingen aan iedereen op te dringen.
Maar vanuit de diepe overtuiging dat wat Jezus ons gebracht heeft, alles te maken heeft met het vinden van levensvervulling en levensgeluk voor elke mens.

Lamentabel
Eens daarvan overtuigd, kunnen we ook de moed opbrengen om eerlijk en kritisch te kijken naar de toestand waarin we als Kerk en als parochie zijn aanbeland.
Wij zijn helemaal verzand in wat je zou kunnen noemen: onderhoudspastoraal.
D.w.z. dat we geleerd hebben allang content te zijn als we zoveel mogelijk van het bestaande kunnen laten voortbestaan, terwijl het allemaal alsmaar verder afbrokkelt. Je kan het vergelijken met die Chinese jongleurs, die verschillende borden (telloren) op stokken draaiende houden door van de ene stok naar de andere te rennen, en dan met vlugge bewegingen van de stokken de boel in gang proberen te houden. Maar ze mogen lopen als gek, vroeg of laat moeten ze ermee ophouden of de borden vallen 1 voor 1 op de grond.
Parochies die alleen nog aan onderhoudspastoraal doen, zijn stervende, zijn eigenlijk op sterven na dood.
En het alsmaar groter maken van de pastorale zones biedt geen enkel soelaas.
Wij moeten gewoon terug uitbreken.

Grondig
Hoewel, zo “gewoon” is dat natuurlijk ook niet. Het gaat over niet meer of niet minder dan het voortbestaan van de Kerk in onze streken. Het zal dus gaan om een werk van lange adem. Grondig werk ook. Ophouden met knippen en plakken en pleisterwerk.
Ophouden met prullen. Inzet, wilskracht en enthousiasme zullen nodig zijn.
Vorming en doorzettingsvermogen ook. En alles, maar dan ook alles in de parochie zal moeten gefocust zijn op missionering, op evangelisatie.
Je moet van mij vandaag dus geen soort “masterplan” of visie verwachten die ik hier eens uit de doeken kom doen om dan volgende week het al te hebben over iets anders.
Het christelijk geloof is wezenlijk missionair. Het zal een werk van jaren zijn om al onze krachten opnieuw te mobiliseren in die richting. Wij zijn wat dat betreft nogal van de gemakkelijke kant geworden. . .

Schuldgevoel
Vandaag daarom alleen maar een inleidend woordje, bedoeld om onterechte schuldgevoelens weg te nemen bij zovele mensen die lijden onder het besef dat ze er niet in slaagden hun geloof door te geven aan de volgende generatie. Die pijn is heel begrijpelijk, en ik kan daar alleen maar met respect en begrip over spreken. Maar het gevoel is onterecht.
Je kan daar niets aan doen. De tijden zijn grondig veranderd.
Om te beginnen is een zeer groot gedeelte van de invloed en het gezag van de ouders op het denken en het gedrag van de kinderen overgenomen door de leeftijdsgenoten en de media.
Ook bij het doorgeven van het geloof kwam er een bijna totale breuk met het verleden.

Alles anders
Vroeger werd je geboren in een (min of meer) christelijk gezin en vanaf het begin nam je “christelijke” gewoontes en gedragingen aan: je ging naar de mis, onderhield de geboden, je ging naar een katholieke school, een katholieke jeugdbeweging enz.
In een tweede fase kon je, levend in die christelijke “cocon” ook gelovig worden (ook hier de ene min, de andere meer). En in een derde fase kon je je ook opgenomen en gedragen voelen in die christelijke gemeenschap.
Tegenwoordig is die situatie helemaal omgegooid.
Mensen (jongeren én ouderen) beginnen pas interesse te krijgen voor Kerk en parochie als ze daar een gemeenschap ontdekken die warm aanvoelt. Als de parochie een gemeenschap is waar mensen zich gedragen weten en waarderend en vriendelijk met elkaar omgaan. Een plaats waar ze niet alleen preken over “broeders en zusters”, maar waar ze zich ook echt zo gedragen.
Pas wanneer op die manier (meer nog dan door preken of boeken) hun interesse gewekt is, kunnen ze tot geloof komen en gaan ze zich uiteindelijk en vanuit dat geloof ook anders gedragen.

Warmte
Wanneer in deze tijd een parochie, een christelijke gemeenschap nog wil aanspreken, dan moet ze opvallen door de manier waarop de mensen in die kerk, in die parochie, in die christelijke vereniging met elkaar omgaan.
En zo komen we tot de allereerste, allernoodzakelijkste voorwaarde als wij in onze tijd willen evangeliseren en terug mensen willen aantrekken.
Wij zullen hen pas aanspreken als wij een hartelijke parochie zijn, waar mensen anders met elkaar omgaan dan buiten die parochie. Als wij voor mensen een voorbeeld zijn van hoe zij graag hebben dat het er in heel de maatschappij zou aan toegaan.
Dat is de allereerste voorwaarde. Daar moeten we al onze krachten op richten.