Zondag 22 juli 2018 – 16de zondag door het jaar (jaar B)
Vanaf het prille begin – denk aan het verhaal van Kaïn en Abel – is de mens vaak een wolf voor de andere mensen gebleken. En van als hij zijn bestaan als eenzame jager opgaf en zich begon te organiseren kreeg je heersers en dienaars en deden uitbuiting en onderdrukking hun intrede in de menselijke geschiedenis. Mét de stadsstaten en koninkrijken verschenen wel de geschreven wetten en regels maar die bevestigden alleen maar de bestaande ongelijkheid tussen de mensen en hielden die ook in stand.
Oorlogen werden (en worden nog altijd) gevoerd, zogenaamd omwille van “hogere belangen”. In werkelijkheid gaat het altijd om strooptochten van mensen die in eigen land reeds alle macht en bezit in handen hebben en die daarbovenop nog meer macht en bezit in handen willen krijgen. Dat is het wezen van de oorlog, van elke oorlog. Machthebbers en bezitters sturen er op aan om hun macht en hun bezit te vergroten. En bezitloze kleine mensen geven er hun leven voor omdat ze daartoe verleid of gedwongen worden.
Wreedaardig
Natuurlijk waren en zijn niet alle heersers cynische tirannen. Maar macht corrumpeert. En niet weinigen onder hen begonnen aan hun taak vol goede voornemens maar mét de jaren en door de omstandigheden gedwongen (zoals dat dan heet), veranderde hun jeugdig idealisme stilaan in onverschilligheid, soms zelfs in pure mensenhaat. Bovendien, zelfs als zo’n heerser het goed meende, hij kon niet overal zelf aanwezig zijn. Hij moest zich in het bestuur laten bijstaan door gouverneurs, landvoogden en commandanten en vaak waren dát dan weer wreedaardige tirannen voor wie het leven van hun onderdanen geen enkele waarde had.
Herodes de Grote die bij de geboorte van Jezus in de naam van Rome over de Joden heerste was zo’n tiran. Als vrome Jood at hij nooit varkensvlees.
Maar ondertussen liet hij wel drie van zijn eigen zonen vermoorden.
Wat bij Keizer Augustus het commentaar ontlokte dat je maar beter het varken van Herodes kon zijn dan zijn zoon……
Kentering
Nu wil ik natuurlijk ook niet overdrijven. Er zullen ook altijd wel verantwoordelijken en heersers geweest zijn die vanuit een goede inborst tenminste probeerden mild en rechtvaardig te zijn t.a.v. hun onderdanen.
Maar wat is rechtvaardig als het recht helemaal in dienst staat van de heersers en mildheid steevast als zwakheid wordt gezien? Ik denk dat daar pas met het christendom een kentering in gekomen is. Voor echte structuurhervormingen was de tijd nog niet rijp. Slavernij werd b.v. niet formeel afgeschaft.
Maar het was wel zo dat in de christelijke gemeente de slaven voor het eerst in de geschiedenis behandeld werden als mensen. In de ogen van God waren ze immers evenveel waard als om het even welke patriciër. De oudste ledenlijsten van de Kerk die men in Korinthië terugvond bevatten bijna uitsluitend typische slavenmannen. Nooit eerder had iets of iemand hen het gevoel gegeven dat ze echte mensen waren. En in de Middeleeuwen werd je pas ridder geslagen en in de adel opgenomen als je plechtig beloofde armen, weduwen en wezen te beschermen. In de oudheid was zoiets bijna ondenkbaar.
Inspiratie
Het is duidelijk dat de visie van Jezus, dat leiding geven dienen is hier een grote rol heeft gespeeld. Onnoemelijk veel christelijke vorsten hebben hartstochtelijk gezondigd tegen dat christelijk principe. Maar evenveel hebben er zich door laten inspireren en werden precies daarom later zelfs heilig verklaard.
De Bijbelse gedachten dat iedere mens een beeld is van God, dat een echte leider een herder is en dat leiding geven dienen is, liggen aan de basis van heel de politieke ontwikkeling van het Westen. Onwijs is de mens die niet wil inzien dat ook de Verlichting en zelfs het Marxisme schatplichtig zijn aan dat Bijbelse denken. Binnen het christendom en dan meer bepaald binnen het katholicisme werd dat herder-zijn ondertussen meer en meer toegepast, niet op politici maar op priesters en bisschoppen.
Zij moesten de echte herders van het volk zijn.
En nu?
Maar wat doe je dan als er geen priesters meer zijn? In de rest van de wereld groeit het aantal priesters nog aan maar bij ons zijn er binnenkort gewoon geen priesters meer. Kan je dat oplossen met structuurhervormingen, met nieuwe raden en ploegen?
Neen! Kan je dat oplossen met eindeloos parochies aan mekaar te blijven plakken, waarbij de ouderwordende priester nog nauwelijks de namen van zijn parochies kent, laat staan de namen van zijn parochianen? Neen!
Zouden wij niet beter gewoon akte nemen van het feit dat jongeren in het Westen het celibaat er niet meer bij willen nemen. Kunnen wij ons niet beter – om te beginnen – focussen op gehuwde mannen die zich willen laten vormen tot diaken. Als tussenstap om stilaan te gaan naar een systeem dat in grote lijnen ook in de eerste Kerk bestond. Waarbij een herder in de geloofsgemeenschap spontaan komt bovendrijven en door iedereen ook erkend wordt als het “gezicht” van die gemeenschap. Later kan de Kerk dan zo iemand, na een ernstige vorming en met instemming van de gemeenschap, tot priester wijden. Ongeacht of het om een man of een vrouw gaat, gehuwd of ongehuwd.
Zou dat niet beter zijn dan het huidige lijdzaam wachten tot alles kapot is. . .?
Anders Bekeken 